Woordenlijst met definities van woorden in het dagboek.
Dit is een woordenlijst met definities van woorden die in het dagboek genoemd worden.
| 't Nut. De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen (kortweg 't Nut) is een landelijke vereniging met plaatselijke afdelingen ("departementen"), opgericht in 1784, die zich ten doel stelt het welzijn, in de ruimste zin, van individu en gemeenschap te bevorderen. De vereniging streeft naar individuele en maatschappelijke ontplooiing met een zo hoog mogelijk cultureel gehalte. De Maatschappij hield en houdt zich bezig met zaken die het algemeen belang dienen, zoals onderwijs, ontwikkeling en maatschappelijke discussie. Ze heeft daarmee een bijdrage geleverd aan de democratisering van Nederland. Bron: nl.wikipedia.org Klik hier voor meer informatie | |
| ανωθεν (Grieks) anoothen (transscript uit Grieks). Nederlandse vertaling: "van boven". Zie ook Ev. van Joh. 1: 13. | |
| ηκ θεου γεννηθηναι (Grieks) ek theou gennèthènai (transscript uit Grieks). Nederlandse vertaling: "uit God geboren worden". Zie ook Ev. van Joh. 1: 13. | |
| παλινγενενσια (Grieks) palingenensia (transscript uit Grieks). Nederlandse vertaling: "wedergeboorte". Zie ook Titus 3: 5. | |
| (meer) Gradu quam specie (meer) gradueel dan soortelijk. | |
| 50-Jarig huwelijksalbum Album ter gelegenheid van de viering van het 50-jarig huwelijksfeest op 2 Februari 1885 van Abraham en Romelia, waarin alle kinderen, kleinkinderen en andere aanwezigen een pagina geschreven of gemaakt hebben. | |
| Aanneming Aanneming: Kerkelijke plechtigheid. Is hier een betere definitie van? | |
| Aanplemping Een "Aanplempings-kwestie", van de stadssingel te Leiden. Heeft dit ook met de zeevaartschool te maken? | |
| Aanstelling/beroeping te Leeuwarden In oktober 1842 was er sprake van dat Abraham beroepen zou worden naar Leeuwarden. Abraham leek er weinig zin in te hebben, en uiteindelijk ging het (gelukkig voor hem) ooniet door. | |
| Aanstelling/beroeping te Leiden Abraham spreekt een aantal keren over zijn aanstelling te Leiden. Hij had (net als destijds naar Zutphen) duidelijk weinig trek in deze nieuwe aanstelling. | |
| Aanstelling/beroeping te Zutphen Abraham spreekt een aantal keren over zijn aanstelling te Zutphen. Hij had duidelijk weinig trek in deze nieuwe aanstelling, en het afscheid van al zijn vrienden uit Noordbroek. | |
| Abeitus abeitus: tot iets overgaan | |
| Abraham I - Emeritaat Abraham ging na 40 jaar met emeritaat op 29 September 1872. | |
| Abrahami in de war Af en toe is Abraham in de war met datums, bijv. als de dag van de week niet met de datum overeenkomt, of als hij datums herhaalt. Oorzaak hiervan zal onder anderen zijn dat hij vooral later in zijn leven zijn dagboek nog wel eens achteraf inschrijft voor een paar weken in één keer (zie bijv. 21 augustus 1882). | |
| Afdeelingsvergadering Afdeelingsvergadering: gaat dit over de Vergadering der "Afdeling tot Heil der Armen"? | |
| Afdeling der armen Vergadering der "Afdeling tot Heil der Armen" | |
| Afschaffing Afschaffing: is hier een goede definitie van? | |
| Alexander II van Rusland Alexander II Nikolajevitsj van Rusland (Moskou, 29 april 1818 - Sint-Petersburg, 13 maart 1881), was tsaar van Rusland van 1855 tot 1881. Hij overleed als gevolg van een bomaanslag door de revolutionaire Narodnaja Volja. Bron: nl.wikipedia.org Klik hier voor meer informatie | |
| Algemene Vergadering tot Zedelijke Verbetering der Gevangenen Algemene Vergadering tot Zedelijke Verbetering der Gevangenen: in 1873 gehouden in Amsterdam | |
| Alluminatie Alluminatie: wat is dit? | |
| Alumniaat Alumniaat: kwekelingschap op een kweek- of kostschool. | |
| Anticritiek Anticritiek: 1) Antwoord op kritiek 2) Beantwoording 3) Tegenbeoordeling. Abraham schrijft het overigens ook af en toe als "antikritiek". | |
| Avondmaal Het Heilig Avondmaal is in protestantse kerken een van de twee sacramenten (het andere sacrament is de doop). Tijdens het avondmaal worden het lijden en het sterven van Jezus Christus herdacht door het eten van brood en het drinken van wijn. Bron: zie nl.wikipedia.org. | |
| Bährs symboliek K. Bähr, Symbolik des mosaischen Cultus, I-II, Heidelberg 1837-1839 | |
| Barouchette Type rijtuig waarvan het dak en de voorramen afneembaar zijn, zoodat het als open en als gesloten voertuig gebruikt kan worden. | |
| Bediening Bedienen: Voorzien van een van de sacramenten. | |
| Belgische Revolutie De Belgische Revolutie, Belgische opstand of Belgische omwenteling is de burgerlijke revolutie in 1830 tegen koning Willem I die tot de onafhankelijkheid van België heeft geleid. Bron: zie nl.wikipedia.org. | |
| Beroepen/beroeping Beroepen/beroeping: iemand vragen de verantwoordelijkheden van voorganger van een kerkelijke gemeente op zich te nemen. Bron: nl.wiktionary.org. | |
| Beroeping dordrecht Referenties naar de nominatie en beroeping van Abraham naar Dordrecht in mei 1845. Abraham bedankte hiervoor. | |
| Beroeping groningen Referenties naar de nominatie en beroeping van Abraham te Groningen in Juni 1851. Abraham bedankte hiervoor. | |
| Beroeping leeuwarden Abraham verwijst naar een mogelijke beroeping naar Leeuwarden, maar hij bedankte blijkbaar voor de eer (op 25 Juli 1845). | |
| Betrachting Betrachting: 1) Inachtneming 2) Vervulling 3) Wens Nabetrachting: 1) Beschouwing 2) Meditatie 3) Overdenking | |
| Bewaarschool (België) Hield Abraham zich ook bezig met een bewaarschool in België? | |
| Bewaarschool (Brielle) Hield Abraham zich ook bezig met een bewaarschool in Brielle? | |
| Bewaarschool en emancipatie der vrouw in onderling verband In 1884 schreef Abraham I het artikel "Bewaarschool en emancipatie der vrouw in onderling verband" in het tijdschrift "De Tijdspiegel". | |
| Bewaarschool voor haveloze kinderen Abraham richtte in 1855 de "Bewaarschool voor haveloze kinderen" op, in de Groenesteeg te Leiden. Bron: zie Wikipedia. | |
| Bijbeloefening Bijbeloefening: Is hier een goede definitie van? | |
| Bisbille Bisbille: Fra. gehaspel, gekibbel. | |
| Bloedzuigers Bloedzuigers werden vroeger gebruikt voor aderlating. Het aftappen van bloed bij zieken (phlebotomie) was tot de twintigste eeuw een normale medische handeling. Het aderlaten gebeurde met het lancet of met bloedzuigers (meestal de Hirudo medicinalis, een zwarte, kleine Europese zoetwaterworm, verwant aan de aardworm). Aangezien de hoeveelheid af te nemen bloed samenhing met de aard van de ziekte werden bloedzuigers geprefereerd boven het mes. Er kon namelijk nauwkeuriger mee worden gewerkt en ze hadden, naar velen aannamen, zelf ook een geneeskrachtige werking. | |
| Boekje verschil roomse protestante kerk Abraham werkte aan een boekje over het verschil tusschen de Roomse en Protestante Kerk | |
| Boekje Abraham schreef diverse boeken/boekjes. Soms is uit de context niet helemaal duidelijk om welk boek(je) het precies gaat. | |
| Bonaire (een schip?) Bonaire was waarschijnlijk een schip waarom zoon Markus van Abraham I diende. Is (nog) niet helemaal duidelijk, moet nog eens uitgezocht worden. | |
| Bonifatius bonifacius Bonifatius, ook wel Bonifacius, was een van de belangrijkste Angelsaksische missionarissen en kerkhervormers in het Frankische rijk, bisschop, martelaar en heilig verklaarde. Bron: zie Wikipedia. | |
| Brand in noordbroek 18440601 Blijkbaar was er brand in Noordbroek op 1 Juni 1844. Op 15 Juni wordt er gesproken over een "brandpotje", vermoedelijk een geldinzameling voor de getroffenen. Zijn hier meer details over? | |
| Brief aan de Romeinen "Brief aan de Romeinen" - Waar gaat dit over? | |
| Brielsch asyl Het Brielsch Asyl voor Oude Zeelieden staat ook vermeld in Opera Omnia. | |
| Broodbak Mogelijk een bak om brood in te bewaren of op tafel te zetten. | |
| Buffel schip Waarschijnlijk betreft dit Zr. Ms. Buffel (HW 12, A 884), een Nederlands pantserschip gebouwd door de Britse scheepswerf Napier & Sons uit Glasgow. Op 23 juli 1868 werd het schip onder commando van Kltz. J.A.H. Hugenholtz in dienst genomen. Na ook een periode dienst te hebben gedaan als logementsschip is het nu een museumschip. Voor meer informatie, zie debuffel.nl. | |
| Buste prinshendrik zeevaartschool De buste van Prins Hendrik de Zeevaarder, bij de Zeevaartschool in Leiden. De realisering hiervan (en vooral de kosten) hebben Abraham een tijd lang behoorlijk bezig gehouden. Klik hier voor meer informatie | |
| C.u. C.u.: cum uxore: met echtgenote. | |
| Cabriolet Cabriolet: wat voor soort vervoermiddel is dit? | |
| Catarrhaal Catarrhaal: zinkingachtig; catharrale koorts, zinkingkoorts. Bron: www.dbnl.org. | |
| Catechezatieboek Abraham werkte aan een catechezatie boek: het "Bijbelsch Catechisatieboek voor huisselijk gebruik". Bron: zie Wikipedia. | |
| Catechizeeren catechizeeren: godsdienstonderwijs geven (bij de protestanten). Overigens schrijft Abraham het zowel met een 'c' ("catechizeeren") als met een 'k' ("katechizeeren"). | |
| Chais Chais(e), ook wel "Sjees" of "Friese kapsjees" genoemd. | |
| Char-à-bancs In de jaren 1830 werd in Frankrijk een open wagen gebouwd, de char-à-bancs. Deze werd vooral ingezet als huurrijtuig voor zomerse uitstapjes naar buiten de stad. Het type werd in Engeland geïntroduceerd doordat koning Louis-Philippe er een meenam voor koningin Victoria. Tussen 1830 en 1930 werden vele variaties op de char-à-bancs gebouwd, zoals de wagonette en de janplezier. Bron: nl.wikipedia.org. | |
| Chinine/Kinine Chinine: Abraham schrijft "chinine" en dat is wat wij "Kinine" noemen: een stof die van nature voorkomt in de schors van de kinaboom uit Zuid-Amerika, die in de geneeskunde vooral wordt gebruikt als koortswerend middel. Bron: anw.inl.nl. | |
| Chirurgijn Chirurgijn: 1) Heelmeester 2) Geneeskundige 3) Scheepsdokter. | |
| Christelijk Hulpbetoon Christelijk Hulpbetoon: Abraham was van 1844-1878 lid van het hoofdbestuur van de protestantse vereniging Christelijk Hulpbetoon. | |
| Christelijke ouderen Christelijke ouderen. | |
| Classificatie Classificatie: is hier een goede definitie van? | |
| Classis Classis: een classis is een regionale vergadering binnen een protestants kerkgenootschap van afgevaardigden van iedere kerk uit het classisgebied (Wikipedia). | |
| Cogente necessitate Cogente necessitate: Lat.: gedwongen door de noodzaak. | |
| Collation Collation: 1) Lichte maaltijd 2) maaltijd van koud vlees, fruit, gebak en andere dingen. | |
| Comparitie Comparitie: vergadering, bijeenkomst. | |
| Concordaat Concordaat: in brede zin elk verdrag tussen een staat en de H. Stoel c.q. R.K. Kerk, waardoor de wederzijdse verhouding met betrekking tot alle of bepaalde aangelegenheden, die voor beide van belang zijn, geregeld wordt. Doorgaans heeft de inhoud betrekking op de rechten en vrijheden van de R.K. Kerk in een bepaald land, het onderwijs, de kerkelijke goederen, al of niet erkenning van het kerkelijk huwelijk etc. In 1801 werd een concordaat gesloten tussen Napoleon en de R.K. Kerk, waardoor de laatste werd erkend als de kerk van de meerderheid van het Franse volk etc, waarvan de meeste bepalingen voor de Nederlanden werden bekrachtigd door het Nederlandse concordaat van 1827 (WP 1984, p. 435). | |
| Convalescent Convalescent: hij, die van eene ziekte herstelt, een beterende, herstellende, genezende. Bron: www.encyclo.nl. | |
| D.V. Deo volente is een Latijnse uitdrukking, die "zo God het wil" betekent. Deze uitdrukking wordt, vaak afgekort tot "D.V.", gebruikt bij aankondigingen van vergaderingen, bruiloften en andere evenementen om aan te geven dat men als mens de toekomst niet onder controle heeft, maar afhankelijk is van God. De uitdrukking wordt in reformatorische kringen nog zeer vaak gebruikt. Bron: zie wikipedia.org | |
| Daguerotypiseren Daguerreotypie: een vroege fotografische methode, uitgevonden door Louis Daguerre in de eerste helft van de 19e eeuw. (Wikipedia) | |
| De Dolle Hoed De Dolle Hoed: Wat is dit? | |
| De Hereeniging De Hereeniging, een besloten vereniging voor leden(Heren) aan de Vondelstraat in Amsterdam. | |
| De Koninklijke West-Indische Maildienst De laatste twee decennia van de negentiende eeuw was het tijdperk waarin een geregelde verbinding tussen Nederland en de West-Indische koloniën tot stand kwam. Schepen met namen als "Prins Willem V" en "Oranje Nassau" brachten goederen en post naar het Caribische gebied en Suriname. | |
| De peccato originali (Lat.) "over de zondeval" of "over de erfzonde". | |
| De Tijdspiegel "De Tijdspiegel" was een tijdschrift. Verdere details (nog) niet bekend. | |
| Demissie Demissie: 1) Aftreden. 2) Afdanking. | |
| Depêche Depêche: 1) telegram. 2) ambtsbericht. 3) bericht. | |
| Deputatie Deputatie: afvaardiging. | |
| Devonshire Van Anna L.G. Toussaint (1812-1886) verscheen in 1838 de roman De Graaf van Devonshire, Romantische Episodes uit de jeugd van Elisabeth Tudor. Anna Toussaint trouwde in 1851 met de schilder Johannes Bosboom. | |
| Diaken Diaken: (rooms-katholieke kerk): geestelijke gerangschikt direct onder een priester, die een priester helpt bij kerkdiensten (protestantisme): persoon die gaat over de kerkelijke armenzorg. | |
| Diakonie Diaconie/Diakonie: dienst voor sociale zorg van een protestantse gemeente. Bron: www.vandale.nl. | |
| Dies natalis Dies natalis: verjaardag van de dood, doodsdag. | |
| Diligence Diligence: 1) Een door paarden getrokken wagen 2) Geveerde postkoets | |
| Diligentia Diligentia in Den Haag is een genootschap dat zijn leden met voordrachten en demonstraties wil voorlichten over de natuurwetenschappen. Het heet oorspronkelijk Gezelschap ter beoefening der proef-ondervindelijke wijsbegeerte en is opgericht in 1793. Het gelijknamige pand behoort toe aan het gezelschap. Zie Wikipedia voor meer informatie. | |
| Discours Discours: 1) redevoering. 2) discussie. | |
| Docetisme Docetisme: een christologische opvatting uit de vroeg-christelijke tijd, volgens welke Christus slechts in schijn de menselijke natuur heeft aangenomen. In latere theologie werd deze term vaak gebruikt om bepaald gerichte christologieën te karakteriseren en af te wijzen. (WP 1984, p.367) | |
| Doofstommen, dep[artement]? Af en toe maakt Abraham melding van het "Dep[artement?] van doofstommen" of een "Vervadering van doofstommen", waar hij blijkbaar (zie 12 Augustus 1841) voorzitter van was. Wat is dit? | |
| Drietal te Amsterdam Drietal te Amsterdam: wat is dit? | |
| Dunallan (?) Er bestaat een boek ’Dunallan’ van Grace Kennedy met deze naam. Onduidelijk wat dit is. | |
| Ehemaire Iets van voorbijgaande aard | |
| Eloquium Eloquium: wat is dit? | |
| Essers Kansfonds Essers Kansfonds: wat is dit? | |
| Evangelie spiegel Evangelie spiegel: wat is dit? | |
| Exegese Exegese: Verklaring van vooral bijbel- en wetsteksten; exegese van literaire teksten is vrij zeldzaam. In de Romeinse oudheid waren exegeten professionele, vaak officiële interpretatoren van dromen, orakelspreuken en voortekenen. Joodse schriftgeleerden gebruikten de exegese van het Oude Testament voornamelijk ter verklaring van wetten. Bron: zie www.dbnl.org | |
| Faire bonne mine à mauvais jeu Faire bonne mine à mauvais jeu: niet helemaal duidelijk, maar het betekent zoiets als "zijn ongenoegen verbergen" of "goed omgaan met slechte situatie". | |
| Februarirevoluatie frankrijk 1848 De Februarirevolutie van 1848 in Frankrijk maakte - op 24 februari - een einde aan de Julimonarchie en vestigde de Franse Republiek. In diverse Europese landen braken vervolgens ook revoluties uit. | |
| Flankeur Een militaire eenheid met een specifieke taak. Abraham formeerde een flankeurspartij bij de Tiendaagse veldtocht. | |
| Flankeurspartij Flankeurs-partij: waarschijnlijk bestaat hier een relatie met de mede door Abraham geformeerde flankeurspartij bij de Tiendaagse veldtocht. | |
| Frans-Duitse of Frans-Pruisische Oorlog (1870-1871) De Frans-Duitse of Frans-Pruisische Oorlog die begon op 19 juli 1870 en duurde tot 10 mei 1871 werd gevoerd tussen Frankrijk en de Duitse staten, geleid door Pruisen. Frankrijk was beducht geraakt voor de snel groeiende Pruisisch-Duitse macht. Tot 1870 was Frankrijk de dominante natie op het vasteland in Europa. Maar nu werd die dominante positie bedreigd door Pruisen, onder leiding van kanselier Bismarck. Deze oorlog heeft tot een overwinning van Pruisen en zijn bondgenoten en de oprichting van het Duitse Keizerrijk geleid. Bron: www.wikipedia.nl. | |
| Gesticht voor j ontsl Gesticht voor J??? Ontsl???? Wat is dit? | |
| Gevat Gevat: verouderd: op iets voorbereid zijn; mogelijk ook: terstond, direct. | |
| Glasfabriek Johannes van der Tuuk, zwager van Abraham was met zijn schoonvader, Egbert Uniken eigenaar van de glasfabriek in Stadskanaal. | |
| Goede vrijdag Goede Vrijdag | |
| Goeie Mie, de Leidse Gifmengster Maria Catharina Swanenburg, beter bekend als Goeie Mie en de Leidse Gifmengster, vergiftigde in drie jaar tijd meer dan honderd van haar buurtgenoten van wie er zevenentwintig overleden. Wijnand Rutgers van der Loeff (1851-1921), stadsdoctor en zoon van stamvader Abraham Rutgers van der Loeff (1808-1885), droeg bij aan de ontmaskering van Goeie Mie. Zie Wikipedia voor meer informatie. Klik hier voor meer informatie | |
| Groenevelds Gesticht Een instelling v weldadigheid in Leiden??? | |
| Groninger School Groninger School: wat is een goede definitie/uitleg? | |
| Hamrik Hamrik is een samentrekking van "Ham" (grasland aan het water) en "merke of marke" (gemeenschappelijke grond). Abraham schrijft het ook wel als "Hammerik". Welke plaats Abraham exact bedoelt is soms onduidelijk. Vaak Noordbroeksterhamrik, maar kan ook op bijv. Scheemderhamrik slaan. | |
| Handleiding Blijkbaar was Abraham bezig met een nieuw boek? Wat is dit voor "handleiding"? | |
| Handopening Blijkbaar was er een kwestie rondom een "handopening", maar het is onduidelijk wat dat is. | |
| Helenaveen kerk Door een landelijke aktie van enkele predikanten uit geheel Nederland werd een commissie benoemd met het doel een kerkgebouw in Helenaveen te bouwen en tevens een kerkelijke gemeente te stichten. Onder leiding van Abraham I werd deze aktie een groot succes en werden beide doelen bereikt. A. Op 3 november 1867 werd de kerk feestelijk in gebruik genomen, waarbij de voorganger Abraham I een predikantie hield over de tekst Hebr.6:7. B. Op 29 maart 1870 werd de zelfstandige kerkgemeente Helenaveen gesticht. De eerste nieuwe protestantse kerkgemeente in N.Brabang sedert het sluiten van de Vrede van Munster in 1648. De eerste eigen predikant was Ds. E.B. Swalue, die hier tot zijn dood in 1883 werkzaam bleef. | |
| Hemelvaart Hemelvaart | |
| Het 12-tal (later 6- en 3-tal) te Groningen Het lijkt erop dat Abraham in Juni 1843 op de nominatie stond om in Groningen aangesteld te worden. Blijkbaar had Abraham weinig zin in deze aanstelling, want tot zijn grote vreugde ging het niet door. | |
| Hh HH: Heren | |
| Hohmann, Photographisch Atelier Hohmann was een "Photographisch Atelier" uit 's-Gravenhage. Een aantal van zijn foto's zitten in het familie-archief, zoals deze van Abrahams dochter Suze. | |
| Hospiteren hospiteren: een lezing of academische les als gast bijwonen. | |
| Huiszittenhuis kwestie Het "Huiszittenhuis" en de "Huiszittenhuis kwestie" Kerk en overheid werkten samen in het Huiszittenhuis aan de bedeling van armen (de "huiszitten"). Bestuurders werden voor de helft door de stad benoemd (regenten) en voor de helft door de kerk (diakenen). De stad gaf subsidie, de uitvoering lag in handen van de Hervormde diaconie. Echter, tussen gemeenteraad en diaconie boterde het niet. De gemeenteraad vond de armenzorg te duur en niet effectief genoeg. In juni 1848 liep het helemaal fout. Thorbecke en de armenzorg Het college van B&W wilde uit onvrede met het gevoerde beleid de door de kerk benoemde diakenen uit het Huiszittenhuis aan de Oude Rijn verwijderen. Daarbij vielen rake klappen. De zaak was verhard door de principiële opstelling van de liberale raadsleden onder aanvoering van J.R. Thorbecke. Hij stelde dat de armenzorg bij de overheid thuishoorde en niet bij de kerk. Thorbecke kon als regeringsleider deze ideeën niet verwezenlijken: zijn kabinet viel door de antikatholieke en antiliberale Aprilbeweging van 1853. | |
| Ilasmos (ιλασμοσ) ιλασμοσ: Gr.: (middel tot) verzoening, zoenoffer. | |
| In conciliis rusticorum in landelijke vergaderingen haast men zich langzaam (?). "rusticorum" staat voor "landlieden / boeren", maar exacte vertaling is nog niet duidelijk. | |
| In de hand vallen In de hand vallen: meevallen; uit de hand vallen: tegenvallen. | |
| In mora In mora: 1) uitstel; 2) in gebreke blijven (bijv. bij een betalingsverplichting) | |
| Ina ("íνα") íνα: (Gr.) 1) waar, waarheen; 2) opdat. | |
| Internationale Photographie Tentoonstelling Internationale Photographie Tentoonstelling 20 julij in Arnhem. Verslag in Groninger Courant. | |
| IVR IVR: wat is dit? | |
| Jan van Arkel Jan van Arkel: wat is dit? Een voertuig? | |
| Kabinetskwestie inzake de kweekschool In deze tijd was er een kwestie rondom de kweekschool voor zeevaart, waar Abraham zich veel mee bezig hield. Zelfs de minister (van Marine?) en het kabinet hielden zich er mee bezig. Het is onduidelijk waar dit over gaat, moet nog eens uitgezocht worden. | |
| Kaleche/Caleche Kaleche: Een "Caleche" (maar Abraham schrijft het als "Kaleche") is een bespannen voertuig / licht rijtuig. | |
| Kandeel Kandeel: 1) drank voor kraamvrouwen. 2) warme drank bereid uit melk of wijn met eierdooiers, suiker en kaneel. | |
| Kanonnenboot Kanonnenboot. | |
| Kantine van de Afschaffing "Kantine van de Afschaffing". Wat is dit? | |
| kata sarka (κατα σαρκα) κατα σαρκα: Gr.: op diverse plekken in Rom.: naar het vlees. | |
| Kerkeraad De kerkenraad is het bestuur van een lokale protestantse kerkelijke gemeente. Theoretisch gezien staat de kerkenraad boven de predikanten. De kerkenraden zijn afgeleid uit het nieuwe testament waar de ambten worden genoemd. Er waren oudsten met verantwoordelijkheid voor het zuiver houden van de Kerk (leer en leven) en oudsten die bovendien het Woord moesten bedienen. Na hervorming vanuit de katholieke kerk werden door Johannes Calvijn ambten ingesteld. Een van hun taken was de controle van de predikant. De predikant moest schriftuurlijk prediken. Een kerkenraad bestaat vaak uit de ouderlingen en diakenen van een gemeente, de predikant, en soms kerkvoogden (in de Protestantse Kerk in Nederland heten zij kerkrentmeesters). Bron: wikipedia.org. | |
| Kerkerekendag Kerkerekendag: dag waarop de huren en andere rekeningen worden afgerekend. | |
| Kerkerekening Kerkerekening: de rekening die het resultaat is van de kerkerekendag? | |
| Kerst Kerstmis. Soms schrijft Abraham het ook zonder "t", bijv. "Kersfeest" op 23 December 1843. Zie ook de DBNL, waar "kersfeest" is opgenomen als spelling van 1864 voor "kerstfeest". | |
| Koets Koets | |
| Korrewagen Korrewagen (of karrewagen): een onoverdekt rijtuig met vier wielen, waarvan de bak niet op veren of riemen, maar direct op het stel rust, in Groningen vroeger een plezierrijtuig der arme boeren (WNT). | |
| Krank Krank: ziek | |
| Kweekschool voor bewaarschoolhouderessen te Haarlem Volgens het dagboek (3 Juni 1883) waren er ook plannen om een Kweekschool voor Bewaarschoolhouderessen in Haarlem op te richten. | |
| Kweekschool voor bewaarschoolhouderessen Vanwege het ontbreken van voldoende gekwalificeerd personeel richtte Abraham in 1867 te Leiden de "kweekschool voor bewaarschoolhouderessen" op. Hij noemde het ook wel "Kweekschool Rapenburg". Bron: zie Wikipedia. Klik hier voor meer informatie | |
| Kweekschool voor zeevaart Abraham richtte in 1855, samen met twee gepensioneerde zeeofficieren, de "Kweekschool voor Zeevaart" in Leiden op. De achterliggende bedoeling was om een oplossing te vinden voor het lot der verwaarloosde vagebonderende jongens in de Leidse achterbuurten. Bron: zie Wikipedia en www.zeemanskoorrumordimare.nl. Overigens noemt Abraham het ook wel "Kweekschool voor Marine". Klik hier voor meer informatie | |
| Kweekschool Soms heeft Abraham het over "Kweekschool" (of afgekort "KWS"). Helaas is het niet altijd duidelijk of dit gaat om de "Kweekschool voor zeevaart" of om de "Kweekschool voor bewaarschoolhouderessen". Klik hier voor meer informatie | |
| Lange s De ſ (lange s) is een alternatieve schrijfwijze die in het verleden wel voor de kleine letter s gebruikt werd. Tot begin 19e eeuw werd meestal een lange s geschreven, behalve aan het einde van een woord (of deel van een samengesteld woord, zoals in losmaken), waar men de 'korte' of 'ronde' s gebruikte. Het gebruik van de lange s was aan het begin van de 19e eeuw vrijwel in onbruik geraakt. Abraham gebruikt hier nog steeds de 'ſ' ofwel 'lange s'; maar het was dus ook toen al een vrij ouderwetse schrijfwijze. In deze transcriptie wordt de 'lange s' niet consequent gebruikt, daar moet nog eens een beslissing over genomen worden. Het is authentiek en zoals Abraham het schreef, maar vermindert misschien ook de leesbaarheid en vergt extra werk om voorgaande transcripties hierop te controleren en aan te passen. Zie Wikipedia voor meer informatie. | |
| Langmoedig Langmoedig = lankmoedig: toegevend, veel kunnende verdragen. | |
| Lating / laten Waarschijnlijk betreft dit aderlating: het onttrekken van bloed uit een ader. De veronderstelling daarbij is dat dit een middel is om een ziekte of kwaal te verhelpen. Zie Wikipedia voor meer informatie. | |
| Leidens Ontzet Leidens Ontzet. Het Beleg van Leiden vond plaats van 1573 tot 1574 en eindigde in een ontzet van de stad. Het Leids ontzet of Leidens ontzet wordt jaarlijks in Leiden gevierd ter herdenking van de belegering van deze stad tijdens de Tachtigjarige Oorlog en het ontzet op 3 oktober 1574. Zie Wikipedia voor meer informatie. | |
| Leidse buskruitramp De Leidse buskruitramp (ook wel: de ramp met het kruitschip) vond plaats op 12 januari 1807 om kwart over vier 's middags, ten tijde van de Franse bezetting. Een schip dat van Haarlem naar Delft ging had 37.000 Hollandse ponden (dat wil zeggen 17.760 kg) aan buskruit aan boord. Het ontplofte midden in Leiden in het Steenschuur in het verlengde van het Rapenburg. Bij de ramp vielen 151 doden en ruim 2.000 gewonden. Circa 220 woningen werden compleet verwoest of werden onbewoonbaar verklaard. Zelfs in de verste wijken in Leiden waren ramen kapot of werden dakpannen van het dak afgeblazen. De knal werd in Den Haag gehoord, en volgens sommige onbetrouwbare bronnen zelfs in Friesland. Zie Wikipedia voor meer informatie. | |
| Leijdsche Jagerscompagnie Leijdsche Jagerscompagnie. Studenten van de Leidse Universiteit vormden tijdens de Tiendaagse Veldtocht tegen België een Kompagnie Vrywillige Jagers der Leydsche Hoogeschool. Deze compagnie vertrok op 13 november 1830 richting België en keerde op 23 september 1831, met één man minder, weer terug in Leiden. Zie www.onderscheidingen.nl voor meer informatie. | |
| Lening voor de Pastorij (in Noordbroek?) Een lening voor de Pastorij (in Noordbroek?). Onduidelijk waar dit over gaat. | |
| Lidmaat Iemand die lid is van een organisatie, voornamelijk een kerk. | |
| Lidmatenoefening Is hier een goede definitie van? | |
| Lineamentum Lineamentum: lijn; lineamenta: de schets, de (hoofd)lijnen. | |
| Liquidatie financieel Is hier een goede definitie van? Gaat dit over een vereffening van schulden en tegoeden, m.a.w. alles "liquide" maken? | |
| Looike Een looike is een bakslede, die in de winter werd gebruikt voor goederenvervoer. | |
| Los en vast Een tijdschrift. Bron: dbnl.org | |
| Mascerade/Maskerade Mascerade/Maskerade: een verkleedpartij. Abraham schrijft het zowel met een "c" als met een "k". | |
| Masqueradefeesten Masqueradefeesten (in Leiden). Wat is dit? | |
| Matigheidsgenootschap Matigheidsgenootschap: wat is dit? | |
| Mennisten Mennisten: De mennonieten of menisten zijn de oudste nog bestaande doperse kerk. (Wikipedia) | |
| Metalen Kruis Feest Op 27 augustus 1856 werd in aanwezigheid van koning Willem III midden voor het Koninklijk Paleis het "Monument ter Herinnering aan den Volksgeest van 1830-1831" onthuld. Initiatiefnemer was de in 1853 opgerichte Vereeniging Het Metalen Kruis van oud-strijders tijdens de Tiendaagse Veldtocht van augustus 1831 tegen het opstandige België, dat sinds 1814 deel uitmaakte van het Koninkrijk der Nederlanden. Bron:https://www.amsterdam.nl. | |
| Minahofe (?) Minahofe: het is onduidelijk wat hier precies staat. Waarschijnlijk is het een straat/plaats in Leiden. Op 25 mei 1877 wordt er over gesproken om hier een "meisjes school" op te richten. | |
| Ministerie van predikanten Het Ministerie van predikanten is de aanduiding van (de vergadering van) predikanten van een gemeente, die o.a. in overleg met de (centrale) kerkeraad de roosters van predikbeurten vaststelt. De predikanten en de ministeries van een ring van gemeenten vormen samen een breed-ministerie. | |
| Mispelblom - Brandbrief Op 6 november 1845 schrijft Abraham een brandbrief aan Mispelblom, gevolgd door gesprekken/vergaderingen. Op 16 november werd bekend dat Mispelblom de benoeming tot diaken had aangenomen. Wat was hier aan de hand? | |
| Monomanie Monomanie: soort van waanzin die zich in één enkele abnormale neiging openbaart. | |
| Muscus Muscus: wat is dit? Het werd door een arts gebruikt voor een stervende patiente op 20 januari 1846. | |
| Nabetrachting Nabetrachting is het oude woord voor "Avondmaal". | |
| Nieuwegrondwet D.i. de grondwetsherziening van 1848, waarbij Thorbecke en koning Willem II een belangrijke rol speelden. De basis voor het huidige stelsel van parlementaire democratie werd toen gelegd. Op 3 november 1848 werd de nieuwe grondwet afgekondigd. | |
| Nieuwjaarsloopen Nieuwjaarsloopen: Tot het begin van de twintigste eeuw was het druk aan de deur op Nieuwjaarsdag. 1 januari was een dag van nieuwjaarslopen: familie, vrienden, zakenrelaties, armen en jongeren gingen langs de deur om elkaar het beste te wensen en, in het geval van de laatste twee, giften in ontvangst te nemen. Bron: nos.nl. | |
| Non Possumus Non possumus betekent: wij kunnen niet. Engelse omschrijving: "a Latin religious phrase originating from the story of the martyrs of Abitina, when emperor Diocletian prohibited Christians, under pain of death, to possess the Scriptures, to meet on Sunday to celebrate the Eucharist and to build premises for their assemblies". Bron: en.wikipedia.org. | |
| Noordpoolexpeditie Noordpoolexpeditie: blijkbaar had Abraham tijd om zich ook hiermee bezig te houden. | |
| Nutsverhandeling Nutsverhandeling: wat is dit? | |
| Oesterpartijtje Oesterpartijtje: wat is dit precies? Een etentje, met oesters als belangrijkste gang? | |
| Olijkoek Is dat zoiets als een oliebol? | |
| Omnibus Omnibus (Latijn voor: voor allen), ookwel: paardenbus, is een wagen voor openbaar vervoer binnen een stad of dorp. Hij rijdt op een gewoon wegdek, dus niet op rails, en wordt voortgetrokken door een of meer paarden. Hij volgt een vaste route en rijdt op vastgestelde tijden. Bron: nl.wikipedia.org. | |
| Onderscheidene Onderscheidene: Diverse | |
| Ontslag Arnoud 1883 Het artikel in het Leidsch Dagblad van 14 maart 1883 waarin melding wordt gemaakt van het eervol ontslag van Arnoud. | |
| Oosterlingen Een bijnaam van Abraham I over zijn zoons die in Indië woonden en werkten. | |
| Opschellen Opschellen: 1) Door schellen, bellen, wekken en uit bed doen opstaan. 2) Door schellen waarschuwen, roepen. Bron: gtb.inl.nl Schellen: 1) Aan een schel trekken 2) Aanbellen 3) Bellen 4) Luiden Bron: www.encyclo.nl. | |
| Oudejaarsavond Oudejaarsavond | |
| Ouderling Ouderling: persoon die deel uitmaakt van een kerkenraad. | |
| Overgangsschool Overgangsschool: wat is dit? | |
| Overschoon Overschoon: bij uitstek schoon. | |
| Paschen Pasen. Abraham schrijft het ook wel als "Paschen". | |
| Patrimonium Patrimonium: vaderlijk erfdeel. | |
| Phonograaf De fonograaf (Engels: Phonograph) is de voorloper van de grammofoon. De fonograaf werd gepatenteerd door Thomas Alva Edison op 19 februari 1878 en voorzag in de eerste mogelijkheid om geluid op te nemen en weer af te spelen. Bron: nl.wikipedia.org | |
| Physica Physica: Wetenschappelijke en vriendschappelijke vereniging. Klik hier voor meer informatie | |
| Pinksteren Pinksteren | |
| Plaatsbekleding het bekleden van een plaats of van eens anders plaats. Het woord wordt in het bijzonder toegepast op de werkzaamheid van Jezus Christus als mèt en vóór de zondaren lijdend. Voor de zondaren lijdend: in plaats van èn ten behoeve van hen. Bron: www.christipedia.nl | |
| Portrait Portrait: Portret | |
| Postkar Postkar | |
| Predicatie Predicatie: wat is dit? | |
| Predikantenvereniging Predikanten vereniging | |
| Prinses amalia schip S.S. Prinses Amalia | |
| Prononceerde Prononceerde: stellig uitspreken voor. | |
| Protestante genootschapsvergadering Protestante genootschapsvergadering. Wat is dit? | |
| Protestante maatschappij Protestante maatschappij. Wat is dit? | |
| Protestante Vereniging / Unie In November/December 1868 probeerde Abraham een Protestante Vereniging / Unie op te richten. Wat is dit? | |
| Putbedevaart Putbedevaart. Wat is dit? | |
| Quales tales Quales tales: zodanigen als. | |
| RC Armen RC Armen: Rooms Catholieke Armen | |
| Reddingshuis Reddingshuis: wat is dit? | |
| Regt Regt=Regiment | |
| Ringvergadering Ring-vergadering: vergadering van predikanten in een ring; d.i. in de Ned.Herv.Kerk een onderdeel van een classis bestaande uit de vereniging van de predikantsplaatsen van een aantal bijeengelegen gemeenten of van één grote gemeente. | |
| Roef De roef is een overdekte plaats in een trekschuit. | |
| Rustici Rustici = mv. Van rusticus = boer. | |
| Rusticorum gens optima flens Rustica gens est optima flens, sed pessima ridens: ungentem pungit, pungentem rusticus ungit: Nur wer das Bauernvolk tut drücken, Der kann ihm biegen seinen Rücken; Wenn's aber wohl geht diesem Hauf, So baümt er sich gewaltig auf. (in: Ernst Lautenbach, Latein-Deutsch: Zitaten-Lexikon, Quellennachweise). | |
| S en b commissie "S en B Commissie": wat is dit? | |
| Schier Schier: nagenoeg, onbesuisd. | |
| Schouwburg brand te Wenen De brand in het "Ringtheater" te Wenen, vermoedelijk als gevolg van een gasontploffing, was een van de grootste vuurrampen uit die tijd. Honderden mensen (officieel 384 maar vermoedelijk meer) verloren daarbij het leven. Bron: de.wikipedia.org | |
| Schretlen fabriek D.A. Schretlen & Co was een metaalbedrijf, machinefabriek en aannemer in de Nederlandse stad Leiden. Johannes (1855-1889, zoon van Abraham I) heeft er gewerkt. Bron: nl.wikipedia.org | |
| Schuit Schuit: In de tijd van Abraham nam men regelmatig een boot/schuit, bijv. als hij naar Veendam ging. Zo was er een "Winschoter schuit", "Veendammer schuit" enz. | |
| Scrupels scrupels = scrupules: gewetensbezwaren. | |
| Separatimus Bedoelt hij hier de afscheidingsbeweging van België? | |
| Sinterklaas Sint Nicolaas | |
| Slag bij waterloo De Slag bij Waterloo was een veldslag bij Waterloo, een plaatsje destijds gelegen in de Zuidelijke Nederlanden, tegenwoordig in België. Napoleon Bonaparte werd hier op 18 juni 1815 definitief verslagen door een coalitie van enerzijds Britse, Nederlands/Belgische en Hannoverse troepen onder opperbevel van de hertog van Wellington en anderzijds een Pruisisch leger onder commando van maarschalk Gebhard Leberecht von Blücher. Bron: nl.wikipedia.org | |
| Sommelsdijk (een schip?) Sommelsdijk was waarschijnlijk een schip waarom zoon Markus van Abraham I diende. Is (nog) niet helemaal duidelijk, moet nog eens uitgezocht worden. | |
| Sonderen Sonderen: uithoren, onderzoeken, peilen. | |
| Spaanse vlieg Het is onduidelijk waar Abraham een "Spaanse vlieg" voor gebruikt. De Spaanse vlieg is met name bekend als "lustopwekkend" middel, maar volgens Wikipedia werd het in de oudheid ook gebruikt als "urineafdrijver" Beiden lijken hier niet echt van toepassing. Bron: nl.wikipedia.org | |
| Spiritisme Het spiritisme is een geloof dat stelt dat de mens na zijn dood als geest voortbestaat, en dan in staat is om met andere, nog levende mensen te communiceren. Deze communicatie gaat meestal via de tussenkomst van een medium. Spiritisme gaat ervan uit dat de dood geen wezenlijke verandering in de geest van de mens teweegbrengt. Door de dood scheiden lichaam en geest zich weliswaar, maar terwijl het lichaam achterblijft, leeft de geest verder. Een aanhanger van het spiritisme wordt spiritist genoemd. Bron: nl.wikipedia.org | |
| St. Anthony Gasthuis te Leeuwarden Het St. Anthony Gasthuis te Leeuwarden had een overeenkomst met de Kweekschool voor Bewaarschoolhouderessen te Leiden, zie 11 maart 1883. | |
| Staalbad Wat is dit? | |
| Stadsbrand 1868 te 's-Heerenberg In de middag van 25 juli 1868 werd het centrum van 's-Heerenberg door een grote brand getroffen. Om de slachtoffers van de brand te helpen en de schade te herstellen, sloegen de wereldlijke en geestelijke leiders van 's-Heerenberg de handen ineen. Zij plaatsten in meerdere dagbladen een advertentie waarin om geldelijke bijdragen werd gevraagd. De pastoor en de dominee toonden hierbij een vroege vorm van oecumenische samenwerking. Bron: www.berghapedia.nl Klik hier voor meer informatie | |
| Stommelen De oudere betekenissen van "stommelen" hebben als kern "stotende, roerende bewegingen maken". In sommige streektalen is dit nog steeds zo, maar in de standaardtaal heeft een verschuiving plaatsgehad naar het gerucht dat deze bewegingen maken. Bron: www.etymologiebank.nl | |
| Stoomboot Stoomboot/schip | |
| Stufkensverhandeling D.i. Jan Hendrik Stuffken (1801-1881); hoogleraar filosofie te Leiden sedert 1846. Voor een leerstoel in de theologie kwam hij, wegens zijn van de destijds geldende meningen te zeer afwijkende denkwijze, niet in aanmerking. Deze bleek vooral uit zijn door Teylers Genootschap in 1840 bekroonde verhandeling over 'De Kerkelijke overlevering'. Hij was tegen het verbod van de benoeming van geestelijken tot leden der Staten-Generaal. | |
| Taedium vitae Taedium vitae: afkeer van het leven. | |
| Taliter qualiter Taliter qualiter (La.): zo wat, zo goed als het kan, tamelijk. | |
| Te stade komen Te stade komen: van pas komen | |
| Theologisch gezelschap Theologisch gezelschap | |
| Theologiseren Theologiseren: is hier een goede definitie van? | |
| Tijdschrift "De Wekker" De Wekker is een Nederlands religieus tijdschrift. Het is een wekelijks verschijnend opinieblad dat uitgegeven wordt door de Christelijke Gereformeerde Kerken. Bron: nl.wikipedia.org. | |
| Traktement Traktement: 1) Arbeidsloon 2) Bezoldiging 3) Wedde. | |
| Tram Later in zijn leven was ook de tram een vervoermiddel voor Abraham. | |
| Trein Trein: Het is grappig om te zien wanneer Abraham begint per trein te reizen: een nieuwe uitvinding in zijn tijd! Abraham noemt het ook wel "Spoortrein". In 1765 werd in Engeland de stoommachine uitgevonden om te gebruiken in fabrieken. In 1804 zette een Engelse uitvinder voor het eerst wielen onder de stoommachine. Dat was eigenlijk de eerste trein. In 1830 werd de eerste spoorlijn van de wereld geopend. Dat was ook in Engeland. Daarover reed de Rocket met een snelheid van 50 km. per uur. Bron: spreekbeurten.nl | |
| Treurmare Treurmare: 1) Bedroevende tijding 2) Droevig bericht. | |
| Tusschenschool/Tussenschool Tusschenschool/Tussenschool: wat is dit? | |
| Twelk twelk = hetwelk | |
| Uitreiking van Ereteken Artikel over de uitreiking van het "Eereteken van Broeder in de Orde van den Nederlanschen Leeuw" aan Opperschipper Johannes de Smit van den Kweekschool voor Zeevaart. Is dit het door Abraham I geschreven artikel? | |
| Unitas Unitas: wat is dit precies? | |
| V a P V a P: wat is dit? | |
| Van Rossum Op 3 juli 1878 schrijft Abraham over "Comparitie met de Chef en 't personeel van Rossum". Wat wordt hiermee bedoeld? | |
| Verdrinking op Cronesteijn Op 29 Juni 1878 verdronk Johanna Cecilia Hartevelt te Cronestein. Details zijn niet bekend, en gebaseerd op bijgaande advertentie uit de Leydse Courant van 2 Juli 1878. | |
| Verdrinking van twee jongens op 22 Januari 1842 Op 22 Januari 1842 verdronken Jan Heines Koning (10 jaar) en Hindrik Jans Blaauw (12 jaar) in de Noordbroekster (trek)vaart, waarvan het ijs nog niet sterk en getrouwbaar genoeg was. Klik hier voor meer informatie | |
| Vergadering der unie "Vergadering der Unie". Wat is dit? | |
| Vergadering van de afschaffing "Vergadering van de Afschaffing". Wat is dit? | |
| Vergadering van de vereeniging "Vergadering van de Vereeniging". Wat is dit? | |
| Vergadering van welstand "Vergadering van Welstand". Wat is dit? | |
| Verhuizing binnen Zutphen Juni/Juli 1845. Rond Juni/Juli 1845 was er sprake van een verhuizing van Abraham binnen Zutphen. Rond 30 oktober van dat jaar is hij daadwerkelijk verhuisd. Abraham noemt geen adres, maar dat zou dus Hospitaalstraat nr 382 moeten zijn (Jansen 1988-2, blz 31). | |
| Verkiezing Verkiezing | |
| Verknollen Verknollen: verbastering van 'voorknollen': iemand iets voor waar vertellen, wat nu niet precies zo is (WNT). | |
| Vigilante Vigilante: een gesloten huurrijtuig voor vier personen voor vervoer in grote steden. Abraham schrijft het ook wel als "vigilance". Klik hier voor meer informatie | |
| Voorstel Voorstel: er zijn verschillende duidingen; hier bedoelt Abraham ongetwijfeld: voorstelling, voordracht. Ook: in de protestantse kerk: 1) eerste preek of proefpreek; 2) een leerrede, door de kandidaat in de godgeleerdheid gehouden onder voorzitting van een hoogleraar in de godgeleerdheid; 3) eerste preek van een jong predikant, gehouden voor professoren, familie en genodigden (bron: INL schatkamer van de Nederlandse Taal, www.inl.nl). | |
| Vraagboekje Vraagboekje: Is hier een goede definitie van? | |
| Vriesche Predikantenvereeniging Vriesche Predikantenvereeniging: wat is dit? | |
| W in L W in L: Waarheid in Liefde, een tijdschriftuitgave van het in 1831 opgerichte Groninger Godgeleerdheid gezelschap, later de spreekbuis van de Groninger Richting. Abraham schrijft het ook als "W en L". Klik hier voor meer informatie | |
| Weduwenfonds Weduwenfonds: Is hier een goede definitie van? | |
| Wereldtentoonstelling van 1883 te Amsterdam De Wereldtentoonstelling van 1883 vond plaats van 1 mei tot 1 oktober 1883 in Amsterdam. Deze wereldtentoonstelling, officieel de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling of Exposition Universelle Coloniale et d’Exportation Générale geheten, was de eerste internationale koloniale tentoonstelling, gehouden om de koloniale handel en rijkdommen te presenteren. Bron: nl.wikipedia.org. | |
| Werkbedeeling Werkbedeeling: Is hier een goede definitie van? | |
| Werkhuis Werkhuis: Wat/waar was dit precies? | |
| Winterbedeeling Winterbedeeling: Is hier een goede definitie van? | |
| Zangstond/Zangstonde Op 18 April 1870 vond een "Zangstonde" plaats in de Pieterskerk. Het programma is bewaard gebleven. | |
| Zangstond/Zangstonde Zangstond/Zangstonde: een soort zangfeest? | |
| ZE of ZEw (?) Abraham gebruikt deze aanduiding twee keer, maar het is in deze context onduidelijk wat hij met deze aanduiding bedoelt. Wellicht "Zijn(e) Eerwaarde" of "Zijn(e) Edele"?. | |
| Zedenverbetering Abraham I gaat (als erelid) naar een "vergaderin van ZedenVerbetering". Wat is dit? | |
| Zendeling Zendeling is binnen het Nederlandstalige protestantisme de benaming voor een persoon die zijn religie beroepsmatig verkondigt aan aanhangers van een andere levensovertuiging. Binnen het protestantisme gaat het vooral om protestantse christenen die het christelijk geloof verkondigen aan niet-christenen in de niet-westerse wereld. Een christelijke zendeling wordt uitgezonden door een zendingsorganisatie, een kerkgenootschap, een onafhankelijke christelijke gemeenschap of door een vriendenkring. Bron: nl.wikipedia.org | |
| Zendelingenboek Zendelingenboek: wat is dit precies? | |
| Zendelingsbiduur Zendelingsbiduur: wat is dit precies? | |
| Zendingsrede Zendingsrede: wat is dit? | |
| Ziekte - Attacque Attaque: tijdelijke onderbreking van de bloedtoevaar aan (een deel van) de hersenen. Abraham schrijft het als "Attacque". | |
| Ziekte - Benauwdheid Benauwdheid | |
| Ziekte - Beroerte Beroerte | |
| Ziekte - Bewusteloos Bewusteloos | |
| Ziekte - Bloedbraking Bloedbraking | |
| Ziekte - Bloeding Bloeding | |
| Ziekte - Bronchipleuris Bronchipleuris - Wat is dit? | |
| Ziekte - bronchitis Bronchitis | |
| Ziekte - Cholera Cholera: een infectieziekte veroorzaakt door de bacterie Vibrio cholerae. Het belangrijkste kenmerk van de ziekte is ernstige diarree en uitdroging. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Engelse ziekte Rachitis of Engelse ziekte: een botaandoening die ontstaat door een tekort aan vitamine D en calcium. De ziekte komt speciaal voor bij kinderen in de prille jeugd. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Epileptische toeval Epileptische toeval - Epilepsie of vallende ziekte is een ziekte waarbij bepaalde herhaaldelijke insulten plaatsvinden ten gevolge van chronische afwijkingen in de hersenstructuur, welke leiden tot abnormale en/of gesynchroniseerde activiteit van neuronen. Epilepsie wordt vaak verward met insulten; echter heeft niet iedereen wie een insult krijgt ook daadwerkelijk epilepsie; het omgekeerde is wel daadwerkelijk het geval. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Groninger Ziekte Ziekte - Groninger Ziekte: wat is dit? | |
| Ziekte - Hoofdpijn Hoofdpijn | |
| Ziekte - Jicht Jicht: een pijnlijke reumatische ontsteking als gevolg van gekristalliseerd urinezuur in een gewricht. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Keelziekte Keelziekte | |
| Ziekte - Kiespijn Kiespijn | |
| Ziekte - Kinkhoest Kinkhoest: is een infectieziekte van de luchtwegen die wordt veroorzaakt door een bacterie, Bordetella pertussis (bacil van Bordet-Gengou), die vooral wordt overgebracht door de druppeltjes die bij hoesten ontstaan. Kinkhoest is zeer besmettelijk. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Koliek Koliek: een hevige pijn, veroorzaakt door krampen in inwendige organen. Abraham schrijft het ook als "Kolijk". Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Koorts Koorts | |
| Ziekte - Kramp Kramp | |
| Ziekte - Maagkramp Maagkramp | |
| Ziekte - Mazelen Mazelen | |
| Ziekte - Pokken Pokken | |
| Ziekte - Reuma Reuma. (Abraham schrijft het als "Rheuma"). | |
| Ziekte - Rode hond Rode hond: een meestal onschuldige virale kinderziekte. | |
| Ziekte - Roodvonk Roodvonk | |
| Ziekte - Spier verrekking Spier verrekking | |
| Ziekte - Spit Spit: lage rugpijn. Het is een reactie van spieren op overbelasting. | |
| Ziekte - Steenpuist Steenpuist | |
| Ziekte - Tuberculose/Tering Tering: Tuberculose (in de volksmond ook wel tering genoemd) is een ernstige, soms besmettelijke bacteriële infectieziekte. De term 'witte pest' is ook weleens voor tuberculose gebruikt. Abraham schrijft het als "Teering". Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Verkoudheid Verkoudheid is voor ons meestal een simpel ongemak. Maar soms blijkbaar zo ernstig voor Abraham dat hij daardoor op zondag niet kon preken (zoals op zondag 6 maart 1853). Hij noemt het vaak in zijn dagboek, dus blijkbaar was het een storend ongemak voor hem. Hij schrijft het ook af en toe als "verkouwd". | |
| Ziekte - Wintervoeten/tenen/handen Wintervoeten, Wintertenen of Winterhanden: perniosis (Lat. pernio, winterhand of wintervoet), bestaat uit blauwrode, pijnlijke, hevig jeukende zwellingen van tenen en/of vingers. De aandoening komt met name voor tijdens de wintermaanden en wordt veroorzaakt door de inwerking van koude op een gebrekkig doorbloede huid. Zie wikipedia voor meer informatie. | |
| Ziekte - Zenuwpijn Zenuwpijn | |
| Zinkingachtig Zinkingachtig: op zinkings gelijkend; zinking noemde men toen een aandoening waarbij kwade vochten naar een lichaamsdeel trokken en daar pijn veroorzaakten. | |
| Zondagsschaal Zondagsschaal: wat is dat? |